Κελιά τύπου Γ. Οι ήχοι που αποκαλούμε σιωπή…Του Τάσου Κουράκη και Νικόλα Κουντούρη*

Κελιά τύπου Γ. Οι ήχοι που αποκαλούμε σιωπή…
Του Τάσου Κουράκη και Νικόλα Κουντούρη*
Εφημ ΕΠΟΧΗ 6-7-14

Στην Καλιφόρνια της δεκαετίας του 1980 τέθηκε σε εφαρμογή ένα αρρωστημένο κοινωνικό πείραμα. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθούν φυλακές σκληρής απομόνωσης, στις οποίες θα φυλακίζονταν άνθρωποι για δεκαετίες ολόκληρες. Χωρίς φυσικό φώς, αερισμό και με περιορισμένη δυνατότητα κίνησης, ο στόχος ήταν να φτιαχτούν άνθρωποι φαντάσματα για να τρομάξουν της αμερικανική κοινωνία. Οι φυλακές «supermax» ήταν γεγονός.

Η σύλληψη δεν ήταν καινούρια, είχαν προηγηθεί τα λευκά κελιά των φυλακών Στάμχαιμ, όπου φυλακίστηκαν τα μέλη της «Φράξιας Κόκκινος Στρατός». Στο γράμμα του Ζαν Πωλ Σαρτρ στην γαλλική εφημερίδα Libération, για τις συνθήκες κράτησης του Αντρέα Μάινχοφ, πληροφορούμαστε αρκετά για τη ζωή στα λευκά κελιά. Μεταξύ άλλων, αναφέρει συγκλονισμένος ο φιλόσοφος : «και υπάρχει κάτι που λείπει: ήχος. Συσκευές στο εσωτερικό του κελιού συγκεντρώνουν τους ήχους, τους αποδυναμώνουν και τους καθιστούν απόλυτα αθόρυβους μέσα στο ίδιο το κελί…».

Σήμερα λοιπόν οι φυλακές τύπου Γ΄ έρχονται και στην Ελλάδα. Ο στόχος δεν είναι να απομονώσουν ή να βασανίσουν. Αυτό δυστυχώς το κάνουν και τα υπάρχοντα κελιά απομόνωσης και τα πειθαρχεία. Ο στόχος είναι να οδηγήσουν στην τρέλα. Να καταστήσουν σαφές σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία ότι, όποιος μπει εκεί δεν θα ξαναδεί φυσικό φως για τουλάχιστον 4 χρόνια. Δεν θα τον αγγίξει ανθρώπινο χέρι και δεν θα ακούσει κανέναν ήχο. Η πραγματική ιδέα του πειράματος είναι, μέσω της θεαματικής ψυχικής εξόντωσης του κρατουμένου, να τρομάξει η κοινωνία εκτός φυλακής. Να αναπαραχθεί δηλαδή στο συλλογικό υποσυνείδητο ο ίδιος φόβος που είχε κυριεύσει τον Κόμη Μοντεχρίστο, όταν τον οδήγησαν στην απομόνωση του Κάστρου του Ιφ για πάντα.

Το νομοθέτημα που εισάγει τα κελιά τύπου Γ΄ στις ελληνικές φυλακές συζητιέται αυτές τις ημέρες στη Βουλή. Οι διατάξεις του κάνουν κάθε λογικό άνθρωπο να ανατριχιάζει. Οι άνθρωποι που διαβιούν στις φυλακές κατηγοριοποιούνται με κριτήριο την υποτιθέμενη επικινδυνότητά τους. Όσοι από αυτούς θεωρηθούν ιδιαίτερα επικίνδυνοι από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, τοποθετούνται στα λευκά κελιά. Με τον ίδιο τρόπο ο Υπουργός κανονίζει ποιες ασθένειες είναι επαρκώς βαριές για αποφυλάκιση, για το ποιοι κρατούμενοι έχουν δυνατότητα για άδεια, πόσα χρόνια θα εκτίεται η ποινή υποχρεωτικά, πόσες φορές και με ποιούς τρόπους θα τιμωρούνται περαιτέρω οι κρατούμενοι που θα μπαίνουν σε χρόνια απομόνωση. Επιβάλλεται με άλλα λόγια, η λογική της επιπλέον ποινής, πέρα από αυτή που όρισε ο νομοθέτης και επέβαλλε ο δικαστής.

Εντούτοις, το Νοέμβριο του 2012 ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης είχε παραλάβει το πόρισμα του σχεδίου για το σωφρονιστικό κώδικα, από την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή για την παρακολούθηση του σωφρονιστικού συστήματος και των λοιπών δομών εγκλεισμού. Στο σχέδιο αυτό, που ήταν αποτέλεσμα ομόφωνης απόφασης, εμπεριέχονταν διατάξεις για την ημιελεύθερη διαβίωση, για τα ευεργετικά μεροκάματα, για τη δυνατότητα σπουδών, για τη διεύρυνση της επικοινωνίας των ανθρώπων με τις οικογένειές τους, για τη θέσπιση εθελοντικής εργασίας και για πολλά άλλα.
Πως από αυτή τη προσπάθεια καταλήξαμε στα λευκά κελιά; Η επιθυμία απεύθυνσης σε ακραία συντηρητικά ακροατήρια ίσως να είναι μία ερμηνεία. Το δόγμα του σοκ για την βίαιη αποδοχή του μνημονίου ίσως είναι μία άλλη, καθώς για να μπορέσει να περάσει πιο ανώδυνα η μνημονιακή πολιτική, χρειάζεται μια φοβισμένη πολιτεία με υποτακτικούς πολίτες που δεν εξεγείρονται. Και μην ξεχνάμε ότι τεσσεράμισι χιλιάδες κρατούμενοι κατέβηκαν για δέκα μέρες σε απεργία πείνας αρνούμενοι το μεσαιωνικής έμπνευσης νομοθέτημα. Ο αγώνας ήταν για τους ίδιους και για την κοινωνία.

Κανένας άνθρωπος, όποιο κι είναι το αδίκημά του, δεν πρέπει να υποστεί αυτό το αρρωστημένο βασανιστήριο της εξουσίας. Ο εξευτελισμός της ανθρώπινης υπόστασης μέσα στα κελιά τύπου Γ θα πρέπει να κινητοποιήσει τα θεμελιώδη αντανακλαστικά όλων για να ακυρωθεί στην πράξη αυτό το επαίσχυντο νομοθέτημα. Ας γκρεμίσουμε επιτέλους τα τείχη της σιωπής που χτίζονται αυτή τη στιγμή έξω από τους τοίχους των φυλακών. Ας γίνουμε η δική τους φωνή, ας τους δώσουμε πίσω το πρόσωπό τους.

*Τάσος Κουράκης, Αντιπρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Κοινοβουλευτικής Επιτροπής παρακολούθησης του σωφρονιστικού συστήματος και των λοιπών δομών εγκλεισμού.
*Νικόλας Κουντούρης, πολιτειολόγος.