Γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και καταναλωτές. Οι επιπτώσεις στην υγεία, το περιβάλλον και την κοινωνική συνείδηση

Εισαγωγή
Γενετική τροποποίηση (ΓΤ) των οργανισμών είναι η απομόνωση επιλεγμένων γονιδίων από ένα οργανισμό (ζωικό, φυτικό, έντομο ή μικρόβιο) ή από ένα ιό και η με τεχνικό τρόπο εισαγωγή αυτών των γονιδίων σε ίδιο ή εντελώς διαφορετικό οργανισμό, με σκοπό να δημιουργηθούν είδη με νέες ιδιότητες. Η ΓΤ των οργανισμών είναι μια διαδικασία που δεν σχετίζεται με την συμβατική γενετική βελτίωση των ειδών (υβρίδια κ.α), όπου συμβαίνει επιλεγμένη διασταύρωση οργανισμών του ιδίου είδους ή συγγενών ειδών. Σε αντίθεση, η ΓΤ διασπά τους φραγμούς της φύσης και δημιουργεί διαγενετικούς οργανισμούς και μάλιστα σε στιγμιαίο χρόνο από εξελικτική άποψη.

 Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι εφαρμογές της γενετικής μηχανικής είναι εξ ορισμού θετικές ή αρνητικές για τον άνθρωπο και τη φύση. Θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε ότι άλλες από τις εφαρμογές μπορούν να χαρακτηρισθούν ως ευεργετικές για τον άνθρωπο - και είναι εκείνες που δεν διαταράσσουν τη σχέση του με τη φύση και δεν προσβάλλουν την ισορροπία των οικοσυστημάτων-  και άλλες που χαρακτηρίζονται από μία διάθεση "διόρθωσης" της φύσης - και είναι εκείνες που εγκυμονούν τους μεγαλύτερους κινδύνους για τη βιωσιμότητα του πλανήτη και της ίδιας της ζωής.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όλες εκείνες οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (Γ.Τ.Ο) εντός των εργαστηρίων για την παρασκευή χρήσιμων φαρμακευτικών ουσιών, όπως εμβόλια, φάρμακα καθώς και ουσίες και οργανισμούς απαραίτητους για την έρευνα της γενετικής. Η κατηγορία αυτή στο βαθμό που λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για τη μη απρόβλεπτη διασπορά τους στο περιβάλλον, θα λέγαμε  ότι μπορεί να γίνει αποδεκτή υπό όρους σκοπιμότητας, χρησιμότητας και ασφάλειας. Πάντως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί  να αφορά  προϊόντα που σχετίζονται άμεσα και έμμεσα με την διατροφή του ανθρώπου και των ζώων.

Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους Γ.Τ.Ο. που σκόπιμα απελευθερώνονται στο περιβάλλον σε τεράστιες εκτάσεις (σόγια, καλαμπόκι, ψάρια, ζώα κ.λ.π) και οι οποίοι χωρίς να εισφέρουν ουσιαστικά στην επίλυση των προβλημάτων της ανθρωπότητας, μπορούν να υπονομεύσουν την περιβαλλοντική ισορροπία και συνοχή και μαζί με τις υπόλοιπες περιβαλλοντικές απειλές, να κινηθούν σε μια κατεύθυνση εχθρικών αλλαγών απέναντι στη φύση και την ανθρωπότητα.

Τι είναι η Γ.Τ. σόγια.
Η γενετική τροποποίηση της σόγιας συνίσταται στην ενσωμάτωση στο DNA του φυτού της σόγιας ενός γονιδίου από ένα μικρόβιο, έτσι ώστε τα φυτά σόγιας να μην προσβάλλονται από το ζιζανιοκτόνο glyphosate, (με το εμπορικό όνομα Roundup). Με τον τρόπο αυτό μπορούν οι παραγωγοί να ψεκάζουν με το ζιζανιοκτόνο αυτό όλο το χωράφι τους και να εξολοθρεύονται μόνον τα ζιζάνια, αφήνοντας άθικτα τα φυτά της σόγιας, επειδή όπως είπαμε η Γ.Τ σόγια έχει αποκτήσει ανθεκτικότητα στο συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν λιγότερα καλλιεργητικά έξοδα οι παραγωγοί και κατά συνέπεια να υπάρχει μείωση του κόστους παραγωγής.
Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι η εταιρεία που κατασκεύασε την τροποποιημένη αυτή σόγια (σόγια Roundup Ready) είναι η ίδια η εταιρεία που παράγει και διαθέτει το ζιζανιοκτόνο Roundup, και συγκεκριμένα η εταιρεία Monsanto.
Στην όλη διαδικασία θα είχαμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
Α) Η γνώση από τους παραγωγούς ότι μπορούν να ψεκάζουν το χωράφι τους με ζιζανιοκτόνα χωρίς κίνδυνο για τα καλλιεργούμενα φυτά, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης των ζιζανιοκτόνων. Σε συγκεντρωτική μελέτη που εξετάσθηκαν τα αποτελέσματα 8.200 πανεπιστημιακών μελετών, βρέθηκε ότι οι παραγωγοί που χρησιμοποιούν φυτά τροποποιημένης σόγιας, ψεκάζουν 2-5 φορές περισσότερο με το ζιζανιοκτόνο  Roundup και έχουν μικρότερες αποδόσεις ανά στρέμμα.
Β) Ο καθολικός ψεκασμός των αγροτικών εκτάσεων θα προσβάλλει εξίσου, τόσο τα ζιζάνια, όσο τα υπόλοιπα φυτά του αγρού, με καταστρεπτικές συνέπειες στα έντομα, στα πουλιά ή τα ζώα που η διατροφή τους εξαρτάται από αυτά τα φυτά.
Γ) Η μεταφορά γονιδίων από τα Γ.Τ φυτά σε συγγενικά είδη της γύρω περιοχής, μπορεί να έχει απρόσμενες συνέπειες, όπως να μετατρέψει κάποια ζιζάνια σε "υπερζιζάνια", με τρομακτικές δυσκολίες καταπο­λέμησής τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι τέτοιες τυχαίες μεταφορές γενετικού υλικού έχουν συμβεί ανάμεσα σε δημητριακά και άγρια συγγενικά τους είδη.

Τι είναι το Γ.Τ.  καλαμπόκι.

Εισαγωγικά να πούμε ότι υπάρχει ένα βακτήριο, ο Bacillus thuringiensis, που διαθέτει ένα γονίδιο το οποίο δίνει τις πληροφορίες για να παραχθεί από το βακτήριο μία εντομοκτόνος ουσία. Αυτό το γονίδιο αφαιρέθηκε από το βακτήριο και μεταφέρθηκε στο φυτό του καλαμποκιού. Με τον τρόπο αυτό το Γ.Τ. καλαμπόκι μπορεί και παράγει το δικό του εντομοκτόνο το οποίο στρέφεται εναντίον ενός καταστρεπτικού εντόμου που είναι το πράσινο σκουλήκι του καλαμποκιού. Κατά συνέπεια δεν θα είναι ανάγκη, όπως ισχυρίζονται οι κατασκευαστές, να ψεκάζεται το καλαμπόκι με βλαβερά φυτοφάρμακα, αφού το ίδιο το φυτό θα παράγει το δικό του εντομοκτόνο. Έτσι με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονται οι ψεκασμοί και θα ωφελείται το περιβάλλον, ο καταναλωτής και ο παραγωγός που θα σώζει τη σοδιά του χωρίς περιττά έξοδα.
Και  εδώ έχουμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις:
Α) Το βακτήριο Bacillus thuringiensis είναι ένα πολύ σημαντικό όπλο φυτο­προστασίας στα χέρια των καλλιεργητών που ασχολούνται με τη βιολογική καταπολέμηση επειδή έχει πολύ μικρή τοξικότητα στο περιβάλλον, τον άνθρωπο και τους άλλους οργανισμούς. Η μεταφορά όμως του γονιδίου Bt του βακτήριου αυτού σε εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργειών (καλαμπόκι, βαμβάκι, ελαιοκράμβη, ρύζι, μηλιά, σταφύλι, καπνός, κ.α), τα οποία θα "εκκρίνουν" συνεχώς αυτό το εντομοκτόνο, θα έχει ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν τα βλαβερά έντομα ταχύτατα ανθεκτικότητα στο βακτήριο αυτό και με τον τρόπο αυτό να στερηθούν οι βιοκαλλιεργητές ένα σημαντικό όπλο από τα λίγα που διαθέτουν.
Β) Παρόλο που οι κατασκευαστές ισχυρίζονταν ότι το γονίδιο Bt με την βοήθεια καταλλήλων ρυθμιστικών γονιδίων, θα εκφράζονταν μόνο σε ορισμένα μέρη του φυτού και όχι σε όλα τα μέρη του (γύρη, καρπός κ.λ.π) και ότι θα είχε ως στόχο μόνο το σκουλήκι του καλαμποκιού, εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι γύρη από Γ.Τ. τροποποιημένο καλαμπόκι-Bt, μπορεί να αποβεί θανατηφόρος στην πεταλούδα τύπου Monarch.
Γ) Τα Γ.Τ. φυτά που παράγουν τοξίνες Bt, τις παράγουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους και από όλα τα μέρη του φυτού. Η τοξίνη αυτή απελευθερώνεται στο έδαφος τόσο από τις ρίζες κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού, όσο και μέσω της γύρης που πέφτει στο έδαφος, αλλά και από τα υπόλοιπα μέρη του φυτού που μετά την συγκομιδή μένουν στο έδαφος. Η συγκέντρωση της τοξίνης Bt στο έδαφος μπορεί να αποβεί καταστρεπτική για τους οργανισμούς που δεν είναι στόχοι, όπως οι μικροοργανισμοί του εδάφους, τα ωφέλιμα έντομα, καθώς κ.α.

Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία από τρόφιμα  που προέρχονται από Γ.Τ. οργανισμούς
Να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση μεταλλαγμένων τροφίμων γίνεται εδώ και 7, 8 χρόνια. Θα χρειαστεί ίσως πολύ μεγαλύτερο διάστημα και αρκετές μελέτες για μια ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από το ζήτημα. Μέχρι στιγμής πάντως μπορούμε να επισημάνουμε τους εξής κινδύνους:

• Να εισαχθούν στην τροφική αλυσίδα νέοι αλλεργιογόνοι παράγοντες. Αυτό συνέβη όταν μεταφέρθηκε ένα γονίδιο από βραζιλιάνικη καρύδα σε φυτό σόγιας για να βελτιωθεί η θρεπτική της αξία και αποδείχτηκε πειραματικά ότι ένα αλλεργιογόνο από ένα φυτό μπορεί να μεταφερθεί σε ένα άλλο μέσω αυτής της διαδικασίας της γενετικής μηχανικής.
• Να αυξηθεί η αντίσταση των μικροβίων στα αντιβιοτικά, (νε­ο­μυκίνη, στρεπτομυκίνη, αμπικιλλίνη, καναμυκίνη) και να μειωθεί η αποτελεσμα­τικότητα των φαρμάκων αυτών.
• Να παραχθούν νέες τοξίνες από Γ.Τ φυτά που εκκρίνουν τοξικές ουσίες ενάντια σε ζιζάνια και έντομα και οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές και για τον άνθρωπο.
• Να επιδράσουν οι Γ.Τ οργανισμοί σε οργανισμούς που δεν είναι προβλε­πόμενοι στόχοι. Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι γύρη από γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι-Bt μπορεί να αποβεί θανατηφόρος στην πεταλούδα τύπου Monarch. 

Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί δρουν ή όχι βλαπτικά στο περιβάλλον;
Είναι αναγκαίο να γίνουν έρευνες που θα εξετάζουν όχι μόνον τις τοξικές επιδράσεις στον άνθρωπο αλλά και τις επιδράσεις στο υπόλοιπο οικοσύστημα. Απαιτείται δηλαδή να εκτιμηθούν κίνδυνοι στα ζώα που βόσκουν, στα πουλιά, στα έντομα και στους υπόλοιπους οργανισμούς του οικοσυστήματος τα οποία για πρώτη στη βιολογική τους ιστορία εκτίθενται σε ένα σύνολο  καινοφανών ουσιών. Κατά συνέπεια πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις στον άνθρωπο, η παραγωγή και κυκλοφορία των Γ.Τ. τροφίμων πρέπει να εξετασθεί κάτω από το ενδεχόμενον να προκύψει: 

• Καταστροφή της βιοποικιλότητας. Κι αυτό επειδή τα Γ.Τ. φυτά καθώς είναι σχεδιασμένα να αυτοπροστατεύονται έναντι ασθενειών, φυτοφαρμάκων, ή βλαπτικών οργανισμών, είναι σίγουρο ότι θα επικρατήσουν των φυσικών ποικιλιών μειώνοντας προοδευτικά τον πληθυσμό τους. Να θυμίσουμε ότι οι φυσικές ποικιλίες είναι εναρμονισμένες απόλυτα στο περιβάλλον τους μέσα από μακροχρόνιες φυσικές διαδικασίες.
• Δημιουργία ανθεκτικότητας σε προηγουμένως ευαίσθητους οργανισμούς.
• Ροή γονιδίων από τα Γ.Τ. φυτά στα συγγενικά φυτά του γύρω περιβάλλοντος, με σοβαρές οικολογικές επιπτώσεις.
• Έκρηξη επιδημιών από νεοφανείς οργανισμούς
• Γενετική ρύπανση, δηλαδή η ανεξέλεγκτη  κυκλοφορία γονιδίων και μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον

Σημείωση: Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στην ρύπανση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και τη χημική ή  τη ραδιενεργό ρύπανση. Και οι διαφορές αυτές συνοψίζονται στο ότι οι Γ.Τ οργανισμοί μπορούν να πολλαπλασιαστούν, να μεταλ­λαχτούν, να διασταυρωθούν με άλλους ζωντανούς οργανισμούς και να μεταβιβάσουν τα νέα χαρακτηριστικά στους απογόνους. Ακόμη μπορούν να μεταναστεύ­σουν. Τέλος σε περίπτωση λάθους, οι οικολογικές επιπτώσεις  ίσως θα είναι δύσκολο έως αδύνατο να αποκατασταθούν, δεδομένου ότι δεν θα είναι δυνατή η «απόσυρση» των απελευθερωμένων οργανισμών. Και όπως αναφέρει ο βρετ­ανικός Ιατρικός Σύλλογος σε μία αναφορά του το 1999: «Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αφ’ ης στιγμής οι ΓΤΟ απελευθερωθούν στο περιβάλλον, δεν μπορούν ποτέ  να ανακληθούν»
Ακόμη ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης στις 5/6/2001, με πόρισμα επιτροπής που συνέστησε για να εξετάσει τις επιπτώσεις των Γ.Τ.Ο στην υγεία του ανθρώπου, ανάμεσα στα άλλα επισημαίνει ότι: «Η απελευθέρωση των ΓΤΟ στο περιβάλλον είναι μια διαδικασία που πρέπει να ανασταλεί. Η αναστολή αυτή να ισχύσει για όσο διάστημα χρειαστεί, ώστε να παραχθεί η αναγκαία τεχνογνωσία που θα εγγυάται τη μη πρόκληση βλάβης στην υγεία και το περιβάλλον. Η επιστήμη δεν εξασφαλίζει σήμερα την εγγύηση αυτή», και καλεί την ελληνική πολιτεία «να εμποδίσει την εισαγωγή και διάθεση τροφών που προέρχονται από ΓΤΟ. Επίσης να απαγορεύσει την πειραματική ή εκτεταμένη καλλιέργεια ΓΤ φυτών, καθώς και την εκτροφή ΓΤ ζώων».

Σήμανση των Γ.Τ. τροφίμων και καταναλωτές

Μία αυτονόητη θέση θα ήταν να διασφαλιστεί το δικαίωμα του καταναλωτή στην επιλογή των προϊόντων που καταναλώνει. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει όχι μόνον την υποχρεωτική σήμανση των προϊόντων που προέρχονται από Γ.Τ.Ο, αλλά και τους αναγκαίους ελέγχους για την εφαρμογή αυτού του μέτρου, το οποίο άλλωστε έχει θεσπιστεί για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρόλα αυτά η θέση αυτή δεν αποτελεί ουσιαστική λύση στο πρόβλημα επειδή εμπεριέχει τη σιωπηλή έστω συγκατάθεση των καταναλωτών απέναντι στις εταιρείες βιοτεχνολογίας, να κυκλοφορούν προϊόντα δυνητικώς βλαπτικά στην υγεία και το περιβάλλον, αρκεί αυτά να σημαίνονται.
Αν αναλογιστεί κανείς ότι τα Γ.Τ. τρόφιμα θα είναι φθηνότερα από τα συμβατικά, τότε αυτά θα προορίζονται για τους οικονομικά ασθενέστερους και τους λαούς του τρίτου κόσμου, καθώς για κείνους δεν θα ισχύει το δικαίωμα της επιλογής.
Όμως οι Γ.Τ. οργανισμοί και τα Γ.Τ. τρόφιμα, δεν αφορούν μόνο στην υγεία των ανθρώπων που τα καταναλώνουν, αλλά μπορούν να αποβούν αποστα­θεροποιη­τικοί παράγοντες για ολόκληρη τη βιόσφαιρα. Με την έννοια αυτή το όλο ζήτημα έχει καθολικές διαστάσεις και κατά συνέπεια οι λύσεις δεν μπορεί παρά να είναι καθολικού χαρακτήρα.
Για τους λόγους αυτούς, η απαίτηση για την σήμανση των Γ.Τ. προϊόντων αποτελεί ένα προσωρινό μέτρο για όσο καιρό παράγονται τα προϊόντα αυτά από ορισμένες χώρες και ταυτόχρονα και ένα όπλο στον αγώνα για την εμπορική απομόνωση και την καθολική εξάλειψη των Γ.Τ. οργανισμών και τροφίμων.
Η σήμανση των προϊόντων που περιέχουν πάνω από 0.9% γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, ισχύει για τις χώρες της Ε.Ε από το Νοέμβρη του 2003 και στη χώρα μας από τις 18 Απριλίου 2004. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έστω και προσωρινά, είναι ένα σημαντικό βήμα γιατί διασφαλίζει το δικαίωμα του καταναλωτή να γνωρίζει και να επιλέγει τι τρώει. Ακόμη επιτρέπει στο να γίνουν έρευνες για τις επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων.

Κριτική αξιολόγηση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα των Γ.Τ οργανισμών

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι Γ.Τ.Ο και τα Γ.Τ προϊόντα προωθούνται από μια μικρή ομάδα πολυεθνικών εταιρειών, κυρίως αμερικάνικων (Monsanto. Dupont, Dow chemical,κ.α), ευρωπαϊκών (Sygenta, Bayer- Aventis, κ.α), καθώς και άλλων χωρών, οι οποίες λειτουργούν ως ένα διεθνές κέντρο παραγωγής «γενετικά τροποποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού» (δηλ. σπόρων), το οποίο κατοχυρώνουν με πατέντες και το διαθέτουν στους αγρότες με συμβόλαια αποκλειστικότητας με στόχο το μέγιστο κέρδος και την εξάρτηση των αγροτών.
Η Ε.Ε έχει καθιερώσει ένα όριο ανοχής στην επιμόλυνση των σπόρων από Γ.Τ.Ο στο 0.9% στα τρόφιμα και στις ζωοτροφές και 0.1% στους σπόρους. Το ποσοστό αυτό αναμένεται με νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αυξηθεί στο 0.3-0.5%. Αυτό σημαίνει ότι νόμιμα πλέον θα υπάρχουν Γ.Τ σπόροι οι οποίοι από σοδιά σε σοδιά θα επιμολύνουν τα χωράφια, έτσι ώστε σε μικρό χρονικό διάστημα όλα τα χωράφια και οι σπόροι να είναι Γ.Τ.
Σχετικά με την σήμανση των τροφίμων, ενώ καθιερώθηκε στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η υποχρεωτική σήμανση στα προϊόντα που περιέχουν Γ.Τ συστατικά μεγαλύτερα από το 0.9%, δεν πέρασε στη νομοθεσία να σημαίνονται υποχρεωτικά και τα προϊόντα ζωικής προέλευσης (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά κ.α) όταν προέρχονται από ζώα που διατρέφονται με τροφές που προέρχονται από Γ.Τ.Ο.
Ακόμη η Ε.Ε δεν δέχτηκε να καθιερώσει την λεγόμενη «αντικειμενική ευθύνη» που σημαίνει την ανάληψη οικονομικού κόστους από τους παραγωγούς των μεταλλαγμένων, όταν εξαιτίας της καλλιέργειάς τους μολυνθούν γειτονικές καλλιέργειες, ή προκληθεί οποιαδήποτε βλάβη στην υγεία ή το περιβάλλον.

Το ζήτημα των μεταλλαγμένων είναι κυρίως πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα

Εκείνο όμως που έχει μεγαλύτερη σημασία να επισημανθεί είναι ότι το ζήτημα των μεταλλαγμένων είναι δεν είναι ένα καθαρά επιστημονικό θέμα. Είναι κυρίως πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, και δευτερευόντως επιστημονικό. Η απόφαση για την αλλαγή στάση της Ε.Ε για την καλλιέργεια των Γ.Τ στο έδαφός της κάτω από την πίεση των Η.Π.Α., δεν πάρθηκε σε κάποιο διεθνές επιστημονικό σώμα, αλλά από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου που ως γνωστόν είναι ένας από τους υπερερθνικούς οργανισμούς που επιβλήθηκε από την κοινωνία της αγοράς.
Η καλλιέργεια και εκτροφή των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (Γ.Τ.Ο) δεν έχει επιπτώσεις μόνο στην υγεία και το περιβάλλον:

• Είναι και οι επιπτώσεις στην αγροτική οικονομία, με την βίαιη κατάργηση των συμβατικών  και των  βιολογικών καλλιεργειών εξαιτίας της μη δυνατής συνύπαρξης.
• Είναι ακόμη και ο έλεγχος της διατροφής από απρόσωπα υπερεθνικά κέντρα
• Είναι η εξάρτηση των αγροτών και η καταστροφή των παραδοσιακών καλλιεργειών
• Σε τελευταία ανάλυση είναι η κατάργηση της αυτοδιάθεσης των ανθρώπων,  της ελευθερίας και της δημοκρατίας

Προτεινόμενοι στόχοι για την αποτροπή και την προστασία από τους Γ.Τ.Ο

Ο αγώνας ενάντια στους Γ.Τ.Ο που απελευθερώνονται στο περιβάλλον και τα τρόφιμα που παράγονται από αυτούς, θα είναι ένας αγώνας που για να έχει αποτελεσματικότητα πρέπει να γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Όσον καιρό η διατροφή, η υγεία, η αγροτική οικονομία και η μη ανθρώπινη φύση αντιμετωπίζονται με καθαρά οικονομικά κριτήρια στη βάση της μεγιστοποίησης του κέρδους, τόσο οι Γ.Τ.Ο θα βρίσκονται συνεχώς μπροστά μας. Ορισμένοι από τους στόχους που θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε και στη χώρα μας θα μπορούσαν να είναι:

• Άσκηση πίεσης στην Ελληνική κυβέρνηση ώστε να κηρύξει τη χώρα «ελεύθερη ζώνη» από Γ.Τ.Ο.
• Άσκηση πίεσης από όλους τους ευρωβουλευτές και τον επίτροπο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ριζική αλλαγή της κοινοτικής νομοθεσίας και καθιέρωση μηδενικού συντελεστή επιμόλυνσης από Γ.Τ.Ο.
• Δημιουργία από τον ΕΦΕΤ (Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων) αποτελεσματικών μηχανισμών της ιχνηλασιμότητας (δηλαδή την παρακολούθηση της προώθησης των εισαγόμενων Γ.Τ.Ο σε όλα τα στάδια από την εισαγωγή έως την προώθηση στο ράφι των καταστημάτων) και της σήμανσης όλων των τροφίμων φυτικής και ζωικής προέλευσης με ευανάγνωστο και διακριτό σήμα.
• Διασφάλιση του δικαιώματος των παραγωγών να έχουν το δικό τους καθαρό πολλαπλασιαστικό υλικό, και τη λήψη όλων των μέτρων για την αποφυγή της επιμόλυνσης των καλλιεργειών τους από Γ.Τ.Ο
• Αυστηρός έλεγχος των πολυεθνικών που παράγουν και εμπορεύονται Γ.Τ.Ο. Επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων όταν παραβιάζουν την ισχύουσα νομοθεσία.
• Προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου γεωργικής παραγωγής που θα στηρίζεται ιδιαίτερα στους μικρομεσαίους αγρότες, θα ενισχύεται από την πολιτεία και θα αφορά στην διατήρηση και διαφύλαξη των ντόπιων ποικιλιών και σπόρων και στην παραγωγή υγιεινών προϊόντων (βιολογικών, τοπικών-παραδοσιακών, «ονομασίας προέλευσης» και «ολοκληρωμένης διαχείρισης). Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται ισχυρή ενίσχυση από την πολιτεία των βιολογικών καλλιεργειών και βιολογικής κτηνοτροφίας για την προοδευτική αντικατάσταση όλων των καλλιεργειών από το μόνο μοντέλο γεωργικής παραγωγής που μπορεί να προσφέρει αξιοβίωτη γεωργική παραγωγή και τούτο είναι η βιολογική γεωργία.